Подигање на свеста за расното профилирање на Ромите и истрага за сите спорни случаи познати во јавноста, но и Владата да ги задолжи наслежните институции да ги подготват подзаконските акти за примена на Законот за неевидентираните лица во матичната книга на родени. Ова во бара Институтот за европска политика – Скопје, кој во документот за јавни политики „Предизвиците за Ромите за време на кризата предизвикана од ковид-19“ се освнува на нивната слобода на движење и остварување на основните права.
На 17 март беа сместени во групен карантин девет Роми, додека преостанатите 300 патници кои тој ден влегле во државата потпишале само изјава за самоизолација. Овие лица објавија видеозапис од касарната во Пепелиште, каде што се гледаат бубачки во собата, влага и нехигиенски услови. Дополнително, на коментарите од видеозаписот во голем дел може да се забележи говор на омраза врз етничка основа.46 Ваквото селективно постапување и расно профилирање на сопствените граѓани претставува кршење на Меѓународната конвенција за елиминација на сите форми на расна дискриминација, потсетуваат од ЕПИ.
Од таму наведуваат дека е потребно решавање на деценискиот проблем со непоседување на лични документи на околу 750 лица претежно од ромска националност, а кои не се впишани во матичната книга на родените. Поради тоа, тие не можат да извадат документи за лична идентификација поради што не ги исполнуваат основните критериуми, како што се поседување на лична карта за аплицирање на кои било услуги или мерки што ги нуди државата.
Иако Законот за неевидентирани лица во матичната книга на родените, што нуди решение за овие лица, беше изгласан во февруари 2020 година, сепак надлежните институции сè уште не се административно подготвени со подзаконски акти да ги впишат овие лица во посебните регистри согласно законот. Овие лица се најпогодени од кризата врз основа на фактот што не можат да бидат корисници на ниту една мерка воведена за време на вонредната состојба, освен за мерката за бесплатно тестирање и третман од КОВИД-19. Дополнително, хуманитарните пакети се единствената неформална мерка што можат да ја користат за време на кризата, бидејќи не налагаат формално спроведување постапки за крајните корисници, пишува во документот. .
EPI: Profilimi racor i romëve krahas përjashtimit ekonomik “të fantazmave” pa dokumenta
Ndërgjegjësimi për profilimin racor të romëve dhe hetim për të gjithë rastet e kontestuara të njohura për opinionin, por edhe qeveria të obligojë institucionet kompetente të përgadisin aktet nënligjore për zbatimin e Ligjit për personat e paevidentuar në librin amë të lindurve. Kjo kërkohet prej Institutit për politika evropiane – Shkup, i cili në dokumentin për politikat publike “Sfidat për romët gjatë krizës të shkaktuar prej Covid-19” flet edhe për lirinë e tyre për të lëvizur dhe për realizimin e të drejtave tjera themelore.
Me 17 mars ishin vendosur në karantin nëntë romë, derisa 300 udhtarë të tjerë që atë ditë kishin hyrë në vend kishin nënshkruar vetëm deklarata për vetëizolim. Këta persona publikuan një video prej kazermës së Pepelishtes, ku shihen insekte në dhomë, lagështi dhe kushte pa higjienë. Përveç kësaj, në komentet për videon mund të vërehet se një pjesë e madhe e njerëzve përdorin gjuhë të urrejtjes në bazë etnike. Ky veprim selektiv dhe profilim racor i qytetarëve të vet është shkelje e Konventës ndërkombëtare për eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor”, përkujton EPI.
Prej atje thonë se nevojitet zgjidhja e problemit i cili po zgjat me dekada me mungesën e dokumentave personale të rreth 750 personave, kryesisht me kombësi rome, të cilët nuk janë regjistruar në librin amë të të lindurve. Për shkak të kësaj, ato nuk munden të nxjerrin dokumenta për identifikim personal sepse nuk i plotësojnë kushtet elementare, siç janë pasja e letërnjoftimit për të aplikuar për çfardo qoftë shërbimi ose masash që i ofron shteti.
Edhepse Ligji për personat e paevidentuar në librin ame të të lindurve, që ofron zgjidhje për këto persona, u votua në shkurt të vitit 2010, megjithatë institucionet kompetente ende nuk janë të përgaditur nga aspekti administrativ me akte nënligjore për të regjistruar këta persona në regjistrat e veçantë në pajtim me ligjin. Këto persona janë më të prekur prej krizës në bazë të faktit se ende nuk mund të jenë shfrytëzues të asnjë mase të zbatuar gjatë kohës së gjendjes së jashtëzakonshme, përveç masave për testimin falas dhe tajtimi nga Covid-19. Poashtu, pakot humanitare janë masa e vetme joformale që mund të shfrytëzojnë gjatë krizës, sepse nuk kërkohet zbatimi i procedurave formale për shfrytëzuesit, shkruan në raport.
автор Петар Клинчарски фото : илустрација
